Hỏi đáp

Phân bón giả và kém chất lượng đang là một vấn nạn nghiêm trọng trên thị trường nông nghiệp Việt Nam. Mỗi năm, lực lượng chức năng phát hiện và xử lý hàng trăm vụ vi phạm, thu giữ hàng trăm tấn phân giả. Tuy nhiên, thực tế cho thấy tình trạng này vẫn còn diễn biến rất phức tạp, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa – nơi bà con nông dân dễ bị lừa bởi các loại phân có giá rẻ, không rõ nguồn gốc. Khi việc kiểm tra, xử lý của cơ quan nhà nước vẫn còn nhiều khó khăn, thì điều quan trọng hơn cả là bà con cần chủ động nâng cao cảnh giác. Dưới đây là những kinh nghiệm và kiến thức thiết thực để nhận biết, phòng tránh và ứng phó nếu chẳng may mua phải phân bón giả. 1. Tác hại của phân bón giả Phân giả gây ra thiệt hại nặng nề: cây trồng không phát triển, năng suất thấp, đất đai thoái hóa, tích tụ kim loại nặng, sâu bệnh phát sinh, cuối cùng là mất mùa trắng tay. Nhiều vụ việc điển hình tại Gia Lai, Đắk Lắk, Bắc Ninh cho thấy hậu quả đau lòng khi bà con bón nhầm phân giả: cây cà phê rụng lá, cây lúa vàng úa, thậm chí chết hàng loạt. 2. Vì sao khó nhận biết phân bón giả? Theo TS. Phạm Văn Dư – Cục phó Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT), việc phân biệt phân giả bằng mắt thường là rất khó. Các cơ sở làm giả thường đóng gói hàng kém chất lượng vào bao bì của những thương hiệu nổi tiếng, in nhãn mác y như thật, thậm chí ghi sai thông tin xuất xứ. Do đó, chỉ khi cơ quan chuyên môn lấy mẫu kiểm nghiệm mới có thể kết luận rõ ràng. Chính vì vậy, cách phòng tránh tốt nhất là bà con chỉ nên mua phân bón tại các đại lý lớn, uy tín, có địa chỉ cụ thể và hóa đơn rõ ràng. 3. Cách phòng ngừa và nhận biết phân bón giả a) Mua ở nơi uy tín, có thương hiệu Chỉ mua tại cửa hàng lớn, đại lý chính hãng. Ưu tiên sản phẩm từ những công ty đã quen dùng, có uy tín. Trước khi mua, nên gọi hỏi kỹ sư nông nghiệp địa phương để xin tư vấn. b) Kiểm tra bao bì và nhãn mác kỹ lưỡng Phân thật có đủ thông tin: tên sản phẩm, địa chỉ sản xuất hoặc nhập khẩu, thành phần dinh dưỡng, số đăng ký lưu hành, ngày sản xuất, hạn sử dụng, logo hợp quy. Phân giả thường in nhòe, sai chính tả, thiếu thông tin hoặc bị dán đè, tem giả. c) Quan sát cảm quan và mùi phân Phân hữu cơ thật thường có mùi hôi đặc trưng, ngai ngái như mùi đất mục – đây là tín hiệu tích cực chứ không phải xấu. Bà con tin rằng “phân hôi là phân tốt” vì hàm lượng hữu cơ cao, giúp đất tơi xốp, cây khỏe. Phân giả có thể tẩm mùi nhân tạo hoặc có mùi khét lạ. d) Thử nghiệm đơn giản trước khi bón toàn vườn Hòa một ít phân vào nước sạch để xem độ tan, màu sắc, lượng cặn. Bón thử cho vài cây, theo dõi 3–7 ngày: nếu cây không phát triển, lá vàng, rụng trái thì nên dừng sử dụng ngay. e) Giữ lại bao bì, hóa đơn Những thông tin này rất cần thiết nếu phát hiện sản phẩm có vấn đề và cần báo cho chính quyền, hoặc yêu cầu xử lý. 4. Kinh nghiệm thực tế từ nông dân Ông Nguyễn Thanh An (Bắc Ninh) mua phân NPK bón cho lúa nhưng cây không phát triển. Khi pha phân vào nước thì vón cục, không tan. Anh Nguyễn Văn Bẩy (Gia Lai) dùng phân Urê-Silic, sau 3 tháng phân vẫn không tan, còn lại kết tủa như đất sét. Nhờ pha nước trước khi tưới nên anh phát hiện kịp thời. Tại Đắk Lắk, nhiều hộ bón phân giả khiến vườn cà phê rụng lá, không thể thu hoạch. 5. Lời khuyên từ chuyên gia Mỗi hộ nông dân nên lưu số điện thoại của ít nhất một kỹ sư nông nghiệp để tư vấn khi cần. Sau khi bón phân, quan sát phản ứng của cây trong 3–7 ngày để phát hiện sớm. Nếu nghi ngờ, hãy ngưng sử dụng, giữ lại mẫu phân, báo ngay cho chính quyền địa phương, chi cục trồng trọt hoặc quản lý thị trường. Kết luận Phân giả không dễ nhận biết. Cách duy nhất và hiệu quả nhất là bà con phải mua đúng nơi uy tín, sản phẩm rõ ràng nguồn gốc, được tư vấn bởi người có chuyên môn. Hãy luôn kiểm tra kỹ, đừng ham rẻ, đừng tin lời quảng cáo tràn lan. Đồng thời, nếu phát hiện phân giả, hãy báo ngay để bảo vệ không chỉ vườn cây của mình, mà còn bảo vệ cả cộng đồng nông dân khỏi cạm bẫy của hàng kém chất lượng.